معرفی پروژه
پروژه «ارتقای مدیریت جامع منابع طبیعی برای احیای اکوسیستم تالاب و حمایت از معیشت‌های جایگزین جوامع محلی» با نام اختصاری پروژه سیستان به عنوان پروژه‌ای مشترک میان سازمان حفاظت محیط زیست، برنامه توسعه ملل متحد با حمایت مالی اتحادیه اروپا می باشد که از سال 2020 آغاز به کار نموده است. اهداف اصلی این پروژه شامل تلاش برای مدیریت یکپارچه منابع طبیعی و توسعه اقتصادی–اجتماعی منطقه سیستان با تاکید بر حمایت از معیشت‌های جایگزین منطبق بر مزیت های رقابتی است.
مولفه های اصلی پروژه
مولفه اول
ارتقای ظرفیت‌ها و هماهنگی
مولفه دوم
مدیریت پایدار آب و سرزمین
مولفه سوم
توسعه اقتصاد محلی
مولفه اول
ارتقای ظرفیت‌ها و هماهنگی
تمرکز مؤلفۀ اول بر توسعۀ ظرفیت های بین بخشی، ذینفعان و به طور کلی بر ذینفعان کلیدی در حوزه مدیریت جامع منابع طبیعی و توسعه اقتصادی–اجتماعی منطقه سیستان در سطوح ملی و منطقه ای و کمک به حصول اطمینان از مدیریت بهینه سرزمین است. در راستای نیل به این هدف تحلیل جامع ظرفیت‌ها و نیازها و ظرفیت‌سنجی و نیازسنجی در چارچوب سازمانی فعلی به منظور شفافیت کمبودها و پیشنهاد راه حل‌های مداخله انجام خواهد شد و به دنبال آن طرح های ظرفیت سازی، توسعه و اجرایی خواهد شد.
همچنین از آنجا که مرزهای جغرافیایی ظرفیت فراوانی در اختیار کشورها و مناطق مرزی قرار داده‌اند و زمینه‌ی مراودات اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی را به ضرورتی اجتناب‌ناپذیر مبدل کرده است، پروژه‌ی سیستان ذیل مولفه اول برنامه‌ریزی در راستای برگزاری رویدادهای مرزی در چارچوب قوانین و مقتضیات منطقه و به‌منظور توسعه‌ی اقتصادی و اجتماعی با هدف دستیابی به توسعه‌ی پایدار و برقرار صلح و ثبات در منطقه را در اولویت قرار داده است. این برنامه‌ها شامل فعالیت‌هایی از قبیل جشنواره، بازارچه مرزی، مراودات فرهنگی، هنری و تجاری، برگزاری کارگاه فنی، و تبادل دانش می‌باشند. برگزاری چنین برنامه‌هایی می تواند به ارتقای گفتمان دو کشور کمک کرده و نقش موثری در انتقال تجربیات و به‌اشتراک‌گذاری فرایندهای موفق در حوزه‌ی مدیریت منابع مشترک ایجاد کند.
مدیریت پایدار آب و سرزمین شامل مدیریت و احیاء تالاب هامون
به منظور تضمین اجرای برنامه مدیریت جامع تالاب‌های هامون، در این پروژه از ایجاد یک برنامه اقدام سازگاری با تغییر اقلیم پشتیبانی می‌شود که یک فهرست دقیق از اقدامات مشخص و اولویت بندی شده در توافق با ذینفعان و دست اندرکاران ارائه می‌دهد. در ادامه، تیم پروژه بر اجرای برنامه اقدام مدیریت حوضه آبخیز، ارتقای راندمان آب، مدیریت و احیای تالاب و حفاظت از تنوع زیستی با تمرکز ویژه بر موضوع سازگاری با تغییر اقلیم، فعالیت خواهد کرد.
این پروژه، جامعه محلی را برای مدیریت و احیای تالاب، به ویژه از طریق اجرای راه حل‌های کشاورزی پایدار در مزارع پایلوت تشویق می‌کند. در این پروژه بانوان نیز برای اجرای معیشت‌های پایدار تشویق می‌شوند و به علاوه، تعدادی از ابزارها برای کنترل اثرات طوفان‌های ماسه و کاهش شاخص‌های خشکسالی، شناسایی و اجرا خواهند شد.
مولفه دوم
مولفه سوم
توسعه اقتصاد محلی شامل کشاورزی سازگار با اقلیم و معیشت‌های سازگار با منابع آب و خاک
در این بخش از پروژه فعالیت هایی در راستای حمایت فنی، مالی و ظرفیت‌سازی برای برنامه‌ریزی توسعه اقتصاد محلی، توانمندسازی برای کاهش فقر و بهبود کارآفرینی در حوضه سیستان، تقویت مشارکت زنان و جوانان در فرایند برنامه‌ریزی و اجرای راهبردهای توسعه اقتصاد محلی صورت خواهد گرفت. این اقدامات از طریق همکاری های فنی و با مشارکت ذینفعان مرتبط، به کارگیری شاخص های متناسب و ارزیابی های مورد نیاز انجام می شود. به علاوه فعالیت‌هایی نیز برای ایجاد یک محیط توانمند‌ساز برای بخش خصوصی، کارآفرینان و تعاونی‌ها برای اجرا و ارتقای منافع، بهبود کیفیت محصولات و دستیابی به بازارهای جدید انجام می شود. همچنین از آنجا که مرزهای جغرافیایی ظرفیت فراوانی در اختیار کشورها و مناطق مرزی قرار داده‌اند و زمینه‌ی مراودات اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی را به ضرورتی اجتناب‌ناپذیر مبدل کرده است، پروژه‌ی سیستان ذیل مولفه اول برنامه‌ریزی در راستای برگزاری رویدادهای مرزی در چارچوب قوانین و مقتضیات منطقه و به‌منظور توسعه‌ی اقتصادی و اجتماعی با هدف دستیابی به توسعه‌ی پایدار و برقرار صلح و ثبات در منطقه را در اولویت قرار داده است. این برنامه‌ها شامل فعالیت‌هایی از قبیل جشنواره، بازارچه مرزی، مراودات فرهنگی، هنری و تجاری، برگزاری کارگاه فنی، و تبادل دانش می‌باشند. برگزاری چنین برنامه‌هایی می تواند به ارتقای گفتمان دو کشور کمک کرده و نقش موثری در انتقال تجربیات و به‌اشتراک‌گذاری فرایندهای موفق در حوزه‌ی مدیریت منابع مشترک ایجاد کند.
علاوه بر فعالیت‌های فوق ذیل مولفه های دوم و سوم، اقدام دیگری تحت عنوان طرح‌های کوچک زودبازده در فرآیندهای اجرایی پروژه در نظر گرفته شده است. طرح‌های کوچک زودبازده، به طور ویژه برای جلب مشارکت کنشگرانی است که دارای دیدگاهی ویژه یا متمایز به موضوع توسعه باشند، یا نماینده مردمی باشند که از فرآیند توسعه محروم بوده که توانایی ارایه راهکارهایی تجربی یا نوآورانه برای برونرفت از محرومیت یا مواجه شدن با چالش‌های توسعه را داشته باشند. این طرح ها با در نظر گرفتن اهداف زیر و با محوریت «گردشگری، صنایع دستی و توسعه فرهنگی»، «توانمندسازی اقتصادی بانوان»، «کشاورزی و دامداری»، «شیلات و آبزیپروری»، «کارآفرینی و توسعه شرکتهای کوچک و متوسط مقیاس»، «مدیریت خاک، آب و تالاب» و «تجارت و بازرگانی» اجرایی می شوند:
- تقویت ظرفیت نهادی سازمان‌های کلیدی برای دستیابی به اهداف توسعه.
- پشتیبانی از ابتکارات فردی و گروهی جامعه محور با هدف درآمدزایی و کاهش فقر.
- کمک به ارتقای فعالیت‌های پشتیبان بین سازمان‌های جامعه مدنی، دولت و حامیان مالی.
- حمایت از تشکل‌ها، سازمان‌های مردم نهاد و گروه‌های محلی که به دنبال راه حلهایی برای کاهش مشکلات مربوط به منابع طبیعی، تغییرات اقلیمی و بهبود معیشت هستند.
- شناسایی راهحلهای ممکن به منظور آزمایش و محک چالش‌های توسعه و با تاکید بر بکارگیری دانش بومی.